||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ త్రిషష్టితమస్సర్గః||

తతః వానరర్షభః మూర్ధ్నా నిపతితం వానరం ధధిముఖం దృష్ట్వా ద్విగ్న హృదయః ఏయయ్ వాక్యం ఉవాచ హ||వీర ఉత్తిష్ఠ ఉత్తిష్ఠ కస్మాత్ మమ పాదయోః త్వం పతితః | తే అభయం భవేత్ | సర్వం ఏవ అభిధీయతామ్||

సుమహాప్రాజ్ఞః దధిముఖః తేన సుగ్రీవేణ విశ్వాశితః ఉత్థాయ సః వాక్యః అబ్రవీత్||

రాజన్ ఋక్షరజసా నైవ విశ్రుష్టపూర్వం హి త్వయా న వాలినా అపి న తచ్చ వనం వానరైః భక్షితమ్|| ఏభిః వనరక్షిభిః ప్రధర్షితశ్చఏవ ఇమాన్ అచిన్తయిత్వా మధూని భక్ష్యన్తి పిబన్తి చ|| శిష్టం అత్ర అపవిధ్యన్తి | తథా భక్షయన్తి| తే సర్వే నివార్యమానః భృవః దర్శయన్తి చ||

తథా తస్మాత్ వనాత్ వారయన్తః సంరబ్ధతరాః క్రుద్ధైః తైః వానరపుంగవైః ఇమే సంప్రధర్షితాః ||వానరర్షభ తతః క్రోధాత్ సంరక్తనయనైః వీరైః బహుభిః తైః వానరైః హరయః ప్రవిచాలితః||కేచిత్ పాణిభిః నిహతాః| కేచిత్ జానుభిః ఆహతాః| యథాకామం ప్రకృష్టాః దేవమార్గం దర్శితాః చ||త్వయి భర్తరి తిష్ఠతి ఏతే శూరాః ఏవం హతాః | తైః కృత్స్నం మధువనం చైవ ప్రకామం ప్రభక్ష్యతే||

ఏవం విజ్ఞాప్యమానం తం వానరర్షభం సుగ్రీవం మహాప్రాజ్ఞః పరవీరహ లక్ష్మణః అపృచ్ఛత్||రాజన్ కిం వనపః అయః వానరః ప్రత్యుపస్థితః | దుఃఖితః కం | అర్థమ్ అభినిర్దిస్య వాక్యం అబ్రవీత్ ||

మహాత్మనా లక్ష్మణేన ఏవం ఉక్తః సుగ్రీవః వాక్యవిశారదః ఇదం వాక్యం లక్ష్మణం ప్రత్యువాచ||

ఆర్య లక్ష్మణ వీరః దధిముఖః కపిః సంప్రాహ దక్షిణామ్ ఆశాం దిశాం విచిన్త్య ఆగతైః అంగద ప్రముఖైః వీరైః వానరైః మధు భక్షితం సంప్రాహ|| ఆగతైః తైః వానరైః మధువనం యథా ప్రమథితం కృత్స్నం వనం ధర్షితం ఉపయుక్తం చ ఏషాం అకృతకృత్యానాం ఈదృశః ఉపక్రమః న స్యాత్ || తే యదా వనం అభిపన్నాః వానరైః కర్మ సాధితం | దేవీ దృష్టా | న సందేహః న అన్యేన న హనుమతా||అస్య కర్మనః సాధనే హనూమతః అన్యః హేతుః న హి కార్యసిద్ధిః మతిశ్చైవ వ్యవసాయశ్చ వీర్యం చ శ్రుతం చాపి తస్మిన్ వానరపుంగవే ప్రతిష్ఠితామ్||

'యత్ర జామ్బవాన్ నేతా స్యాత్ మహాబలః అంగదస్య చ హనుమాంశ్చ అధితిష్ఠతా తస్య గతిః అన్యథా న||అంగదప్రముఖైః వీరైః మధువనం హతం కిల| సహితాః వారయన్తశ్చ తదా జానుభిః ఆహతాః||నామ్నా దధిముఖో నామ ప్రఖ్యాత్ విక్రమః హరిః ఏతత్ అర్థం వక్తుం మధురవాక్ ఇహ ప్రాప్తః||

మహాబాహో సౌమిత్రే సీతా తత్త్వతః దృష్టా| పశ్య తథా వానరాః సర్వే అభిగమ్య మధు పిబన్తి||పురుషర్షభ విశ్రుతాః వనౌకసః వైదేహీం అదృష్ట్వా దత్తవరం దివ్యం వనం న ధర్షయేయుః||

తతః సహ రాఘవః ధర్మాత్మా లక్ష్మణః ప్రహృష్టః సుగ్రీవవదనాత్ చ్యుతం కర్ణసుఖాం వాణీం శ్రుత్వా రామః ప్రాహృష్యత| లక్ష్మణః మహాబలః భృశం ప్రాహృష్యత||

సుగ్రీవః దధిముఖస్య ఇదం శ్రుత్వా సంప్రహృష్య చ పునః వనపాలం వాక్యం ప్రత్యభాషత||

కృతకర్మభిః తైః వనం యత్ భుక్తం సః అహం ప్రీతః | కృతకార్యమాణామ్ మర్షణీయం చేష్టితం మర్షితామ్||హనుమత్ప్రధానాన్ మృగరాజదర్పాన్ కృతార్థాన్ తాన్ శాఖామృగాన్ రాఘవాభ్యాం సహ ద్రష్టుం సీతాధిగమేన ప్రయత్నం శ్రోతుం చ ఇచ్ఛామి||

సః వానరాణాం రాజా ప్రీతిస్ఫీతాక్షౌ సంప్రహృష్టౌ సిద్ధార్థౌ కుమారౌ దృష్ట్వా సంహృష్టైః అంగైః కర్మసిద్ధిం బాహ్వోః ఆసన్నాం విదిత్వా అతిమాత్రం ననన్ద||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే త్రిషష్టితమస్సర్గః ||

|| ఓమ్ తత్ సత్||